مزوتراپی یکی از روش‌های درمانی موضعی پوست است که کاربردهای متنوعی دارد. روشی معروف در سطح جهانی که می‌تواند به درمان کم آبی پوست، چین و چروک‌های سطحی، سلولیت و ریزش مو کمک کند. در این مطلب هرچه که لازم است از این تکنیک بدانید را گفته‌ایم.
مزوتراپی چیست ؟
مزوتراپی یکی از روش‌های درمانی و زیبایی پوستی است و در دسته‌ی شیوه‌های تزریقی قرار می‌گیرد. یعنی در این روش مواد ویژه‌ای با خاصیت درمانی به زیر پوست تزریق می‌شود. این مواد خاص با توجه به مشکل شما تعیین می‌شوند. مواردی همچون عصاره‌های گیاهی، ویتامین‌ها و آنزیم‌ها، داروها و هورمون‌ها از جمله مواردی هستند که در طی مزوتراپی به صورت موضعی به درون پوست تزریق می‌شوند.
مزوتراپی یا درمان لایه میانی پوست
واژه مزوتراپی از دو بخش «مزو» و «تراپی» تشکیل شده است. مزو (Meso) در زبان لاتین به معنی «میانی» بوده و تراپی (Therapy) هم به معنی «درمان» است. همانطور که از اسم این روش برمی‌آید، در مزوتراپی لایه‌ی میانی پوست را درمان می‌کنیم.
لایه میانی چیست؟
اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم، پوست از سه لایه اپی‌درم (روپوست)، درم و هیپودرم تشکیل شده است:
- اپی‌درم سطحی‌ترین لایه‌ی پوست است که از سلول‌های شاخی و مرده تشکیل شده. این لایه حدود ۱ میلی‌متر ضخامت دارد و سلول‌هایش مدام در حال تقسیم، مرگ و ریختن از روی پوست هستند.
- درم (Derma) لایه‌ی میانی پوست بوده که از بافت پیوندی انعطاف پذیر تشکیل شده است. درم حاوی رشته‌های پروتئینی کلاژن، الاستین و هیالورونیک اسید است. این رشته‌های پروتئینی باعث سفتی، حفظ رطوبت و انعطاف پذیری پوست می‌شوند. وقتی سن ما زیاد می‌شود، مقدار این رشته‌ها کم شده و در نتیجه پوست شل، کدر و خشک می‌شود. فولیکول‌های مو، غدد چربی و غدد عرق نیز در این لایه قرار دارند.
- هیپودرم یا بافت زیرپوستی عمقی‌ترین لایه‌ی پوست است که از بافت چربی و پیوندی تشکیل شده است. این لایه وظیفه دارد که درم را به ساختارهای زیرین (عضلات) متصل کند.
چگونه به درم دسترسی پیدا می‌کنیم؟
پس تا اینجا متوجه شدیم که مزوتراپی یک روش خاص برای دسترسی به درم یا لایه‌ی میانی پوست است. در حالت عادی روپوست یا اپی‌درم به طور کامل روی پوست را می‌پوشاند و به ندرت چیزی از آن عبور می‌کند. مثلاً در بین عناصر طبیعی، تنها جیوه (که یک فلز بسیار سمی است) قدرت عبور از اپی‌درم را دارد. پس داروهای موضعی خیلی سخت می‌توانند به اپی‌درم نفوذ کرده و به لایه‌ی میانی (درم) برسند.
در مزوتراپی برای رسیدن به لایه‌ی میانی مجبوریم از سوزن استفاده کنیم. البته روش‌های بدون سوزن (Needle Free) هم برای مزوتراپی موجود هستند که سازوکار دیگری دارند. ولی به صورت رایج برای مزوتراپی از سوزن‌های بسیار نازک و کوتاهی استفاده می‌شود.
مثلاً برای مزوتراپی پوست سر و درمان ریزش مو، می‌توانیم داروی ماینوکسیدیل را مستقیم به لایه‌ی درم بفرستیم. ماینوکسیدیل در حالت عادی به سختی از اپی‌درم رد می‌شود. برای همین ماینوکسیدیل استفاده شده در مزوتراپی اثر بهتری نسبت به استفاده‌ی موضعی دارد.
تاریخچه مزوتراپی
این روش درمانی سابقه‌ی زیادی در پزشکی سنتی و مدرن دارد. اولین استفاده‌ها از این روش به قرن ۱۲ میلادی و کشور فرانسه باز می‌گردد. در آن سال‌ها آمبروز پاره (پزشک دربار فرانسه) با استفاده از سوزن، سوراخ‌هایی روی پوست ایجاد می‌کرد و داروهای گیاهی را روی سوراخ‌ها می‌ریخت تا بهتر جذب پوست شوند.
مزوتراپی به شکل امروزی و مدرن توسط پزشک فرانسوی دیگری در سال ۱۹۵۲ معرفی شد. دکتر میچل پیستور برای درمان بیماری آسم تزریق وریدی دارویی به نام پروکائین را تجویز می‌کرد. وی بعد از مدتی دید که ریزش موی برخی بیماران بهبود یافته است. دکتر پیستور برای درمان ریزش موی برخی از بیماران، پروکائین را به صورت زیر پوستی تزریق می‌کرد. وی نهایتاً در سال ۱۹۷۶ نام روش ابداعی خود را «مزوتراپی» گذاشت.
امروزه مزوتراپی یکی از روش‌های درمانی و جوانسازی مشهور در جهان و به ویژه اروپا است. البته در کشورهایی مثل انگلیس یا آمریکا به اندازه‌ی فرانسه طرفدار ندارد ولی شناخته شده است.
اثرات و فواید مزوتراپی
پیش از این که به سراغ کاربردهای مزوتراپی برویم باید ببینیم که این روش چه تاثیری بر پوست می‌گذارد و چگونه به ما کمک می‌کند.
مزوتراپی بر هر سه لایه پوست اثر می‌گذارد. اثرات درمانی این روش بر روپوست، لایه‌ی میانی و همچنین بافت‌های پیوندی زیرین پوست مشاهده می‌شود. همین مسئله باعث شده که کاربردهای متنوعی داشته باشد و برای درمان ریزش مو، سلولیت و موارد دیگر موثر باشد.
فواید مزوتراپی را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد، یکی فواید ناشی از مواد تزریق شده به پوست و دیگری تاثیر سوراخ‌های بسیار ریز ایجاد شده توسط سوزن. بگذارید با فایده‌ی دوم شروع کنیم که برای بیشتر خوانندگان ناشناخته است.
ریزآسیب‌های مفید
یکی از فواید بسیار جالب مزوتراپی، اثری است که ریزآسیب‌های ایجاد شده توسط سوزن‌های نازک مورد استفاده در این روش بر پوست می‌گذارند. سوزن تا عمق متوسط در پوست فرو می‌رود و آسیبی جزئی به آن وارد می‌کند. این آسیب باعث می‌شود که فرآیندهای ترمیمی پوست فعال شوند.
با فعال شدن فرآیندهای ترمیمی پوست، سلول‌های پوستی سالم شروع به ساخت و ترشح کلاژن، فاکتورهای رشد، پروتئین‌های بین بافتی و مواد دیگر می‌کنند. رگ‌های خونی جدیدی شکل می‌رد و سلول‌های بنیادی به سمت نواحی آسیب دیده حرکت می‌کنند.
مجموعه وقایعی که در بالا توضیح دادیم به جوانسازی پوست و درمان مشکلاتی مثل ریزش مو کمک می‌کنند. بخش عمده‌ای از اثرات درمانی این روش به خاطر همین آسیب‌های جزئی و کنترل شده است.
دارورسانی، آبرسانی و تغذیه
همانطور که اشاره کردیم در جریان مزوتراپی موادی به درون پوست تزریق می‌شوند. محلول تزریق شده در این روش را اصطلاحاً کوکتل می‌نامند. فرمول کوکتل بسته به نیاز شما تعیین می‌شود. مثلاً برای درمان ریزش مو، کوکتل مزوتراپی را به شکلی ترکیب می‌کنند که حاوی داروهای ضد ریزش و مواد غذارسان به فولیکول‌های مو باشد.
برخی از موادی که به طور معمول در کوکتل‌های مزوتراپی یافت می‌شوند در زیر فهرست شده‌اند:
- داروها:
- اتساع دهنده عروق: داروهایی مانند بوفلومدیل که باعث افزایش خونرسانی به ناحیه‌ی تحت درمان می‌شوند. این مواد ایمن و بی‌خطر هستند.
- بی‌حسی موضعی: داروهایی مانند لیدوکائین و پروکائین که علاوه بر بی‌حسی، اثرات ضدالتهابی نیز دارند.
- داروهای هورمونی: این موارد بیشتر در کوکتل‌های مزوتراپی مو استفاده می‌شوند. داروهایی مثل فیناستراید یا سیپروترون استات با مهار گیرنده‌های هورمونی، اثر هورمون‌های جنسی که باعث ریزش مو می‌شوند را مهار می‌کنند.
- کلسی تونین: یکی از هورمون‌های طبیعی بدن که باعث بهبود خونرسانی، تغذیه فولیکولی و تغذیه پوستی می‌شود.
- داروهای مغذی: موادی مانند سیلیکون که به طور طبیعی در پوست و موی ما وجود داشته و نقش ساختمانی مهمی دارند
- ال-کارنیتین: ماده‌ی تجزیه‌کننده چربی‌ها که برای درمان سلولیت استفاده می‌شود.
- ویتامین‌ها:
- ویتامین ب ۵: یکی از ویتامین‌های خانواده ب یا B که در تقسیم سلولی و بهبود بافت پوستی نقش مهمی ایفا می‌کند.
- بیوتین: اثری مشابه ویتامین ب ۵ دارد. کمبود بیوتین باعث پوسته پوسته شدن و ریزش مو می‌شود. این ویتامین در تنظیم ترشح غدد چربی پوستی نیز موثر است.
- ویتامین ث: آنتی اکسیدان مفید و یکی از موادی که تولید کلاژن را تحریک می‌کند.
- ویتامین آ: کلاژن سازی را تحریک کرده و دارو رسانی به پوست را بهبود می‌بخشد.
- مواد معدنی: عناصری مانند مس، سلنیوم، فسفر، روی (زینک) بر سلامت و شادابی پوست و موی ما موثر هستند.
- سایر مواد:
- سدیم پیروات: برای بهبود حالت کدر و خسته‌ی پوست، تاثیرات ضدپیری و رفع لکه‌های پوست
- گلیکولیک اسید: ماده‌ی سفید کننده برای بهبود اسکارها، لکه‌های تیره و ترک‌های پوستی.
- کافئین: در محلول‌های لیپولیتیک استفاده شده و در درمان سلولیت و ریزش مو موثر است.
سایر مزایای مزوتراپی
- هزینه مناسب نسبت به تاثیرات درمانی
- روشی کم‌تهاجمی و بدون جراحی
- بدون نیاز به بیهوشی و بدون درد
- دوره‌ی ریکاوری کوتاه و بدون نیاز به مراقبت‌های خاص بعد از درمان
- عوارض جانبی و خطرات محدود
عوارض جانبی و خطرات مزوتراپی
در مزوتراپی به علت این که دارو به شکل موضعی و دقیقاً در محل دچار مشکل تزریق می‌شود، عوارض جانبی نادر و محدود هستند. برخی عوارضی که تا کنون گزارش شده‌اند عبارت‌اند از:
- واکنش آلرژیک یا حساسیت به داروها و مواد تزریق شده به پوست – حساسیت‌ها ممکن است بلافاصله یا بعد از مدتی نمایان شوند. معمولاً خفیف بوده و نادر هستند.
- یکی از مواد استفاده شده در مزوتراپی به اسم لیستین گاهی باعث التهاب و ورم موضعی می‌شود.
- عفونت‌های پوستی -این عارضه بیشتر ناشی از خطای کادر درمانی و گاهی به دلیل عدم رعایت مراقبت‌های بعد از درمان توسط بیمار است.
- ظاهر شدن لکه‌های تیره یا روشن در محل تزریقات
- کبودی و خون مردگی در محل تحت درمان
- ایجاد زخم، اسکار یا بدشکلی در محل تحت درمان
- التهاب بافت چربی زیرپوستی
تقریباً همه‌ی این عوارض و خطرات نادر هستند و تنها التهاب است که ممکن است در برخی از بیماران به شکل موقتی ایجاد شود. به هر حال تا امروز عوارض شدید یا آسیب به پوست در کلینیک خانه سفید رخ نداده است.
آیا مزوتراپی درد دارد؟
خیر؛ مزوتراپی معمولاً باعث درد نمی‌شود. هم سوزن‌های دستگاه مخصوص آن (مزوگان) بسیار نازک هستند و هم در محلول تزریقی از داروهای بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. در صورتی که با سوزن مشکل داشته باشید، اجرای مزوتراپی بدون سوزن نیز ممکن است ولی در مقایسه با روش اصلی، اثرات ضعیف‌تری دارد.
به چند جلسه درمانی نیاز دارم؟
تعداد جلسات مزوتراپی به شرایط شما و پاسخ‌دهی پوست‌تان به درمان بستگی دارد. تعداد جلسات مزوتراپی معمولاً بین ۸ تا ۱۵ جلسه متغیر است. فواصل بین جلسات هم متغیر است. بیشتر اوقات ۴ جلسه اول با فواصل ۷ روزه و جلسات بعدی با فواصل دوهفته‌ای و ماهانه انجام می‌شود.
مراقبت‌های قبل و بعد از مزوتراپی چگونه است؟
این روش درمانی نیازی به مراقبت‌های خاص ندارد و می‌توانید بلافاصله بعد از درمان به کارهای روزمره مشغول شوید. سایر مراقبت‌ها شامل توصیه‌های عمومی است که در مورد بیشتر روش‌های درمانی پوست و مو باید رعایت کنید:
- شب قبل یا صبح روزی که قرار است به کلینیک مراجعه کنید، سر خود را بشویید. (برای مزوتراپی موی سر)
- چند روز قبل از جلسه‌ی درمانی نباید داروهایی مانند آسپرین و ایبوپروفن مصرف کنید. اگر از داروهای ضد انقعادی یا رقیق کننده خون استفاده می‌کنید، حتما به پزشک کلینیک اطلاع دهید تا در مورد مصرف آن‌ها راهنمایی‌تان کنند.
- حداقل تا ۲۴ ساعت قبل و بعد از درمان از داروهای مراقبت مو، داروهای ضد ریزش، محصولات حالت دهنده، مواد آرایشی، کراتینه و … استفاده نکنید.
- تا ۸ ساعت بعد از مزوتراپی سر خود را نشویید و دوش نگیرید. از روز سوم می‌توانید حمام بروید. در هفته‌ی اول بیش از ۱۵ دقیقه در حمام نمانید و از آب گرم استفاده نکنید. این موارد می‌توانند باعث کبودی شوند.
- تا دو روز بعد از جلسه‌ی درمانی ورزش نکنید. ورزش باعث تعریق و خروج محلول مزوتراپی از پوست می‌شود.
- آب و مایعات فراوان بنوشید.
- اگر در پوست خود برآمدگی‌هایی مشاهده کردید، احتمالاً به این معنی است که نسبت به محلول مزوتراپی حساسیت داشته‌اید. در این صورت با کلینیک تماس بگیرید.
- تا ۲۴ ساعت از مصرف داروهای ضد التهابی (مثل آسپیرین و ایبوپروفن) و ویتامین E خودداری کنید. مصرف استامینوفن بلامانع است.
کاربردهای مزوتراپی
کاربردهای مزوتراپی به مرور زمان با بهبود ترکیب محلول‌های تزریقی و همچنین سیستم تزریق بیشتر شدند. امروزه برای مزوتراپی از دستگاه نیمه‌اتوماتیکی استفاده می‌کنیم که مزوگان نام دارد. به بیان ساده در تمامی کاربردهای مزوتراپی هدف ما یک چیز است: وارد کردن موادی به پوست که باعث می‌شوند سلول‌ها به بهترین شکل ممکن فعالیت کنند.
برخی از کاربردهای این روش شامل موارد زیر است:
درمان پیگمنتیشن (لکه‌ها) و اسکارها
می‌توان کوکتل مزوتراپی را به شکلی تهیه کرد که باعث کاهش لکه‌های پوستی شود. لکه‌های پوستی ناشی از فعالیت سلول‌های پوستی خاصی به نام ملانوسیت‌ها هستند. برخی مواد موجود در سرم مزوتراپی می‌توانند فعالیت ملانوسیت‌ها را کنترل کنند. به همین خاطر می‌توان از مزوتراپی برای بهبود برخی از لکه‌های ناشی از آفتاب و ملاسما استفاده کرد.
از مزوتراپی می‌توان برای محو کردن جای زخم و آثار به جا مانده از آکنه‌ها نیز استفاده کرد. به ویژه اگر جای آکنه به شکل فرورفتگی پوستی در آمده باشد. هیالورونیک اسید استفاده شده در کوکتل به پوست حجم می‌دهد و سایر آنتی‌اکسیدان‌ها و آمینواسیدها با اثرات ضدالتهابی خود، پوست را تحریک می‌کنند که خودش را ترمیم کند.
درمان ریزش مو
یکی از کاربردهای جدیدتر مزوتراپی برای بهبود ریزش مو و تحریک رشد دوباره‌ی موها است. از این روش می‌توان به عنوان درمان پیشتیبان یا مکمل برای آلوپسی آندروژنی (ریزش مو با الگوی زنانه و مردانه)، تلوژن افلوویوم (ریزش موی ناشی از استرس)، مشکلات ساقه مو، ریزش مو سکه‌ای و افزایش سرعت رشد موها استفاده کرد.
مزوتراپی برای بهبود ریزش مو سه کار مهم انجام می‌دهد:
- بهبود خونرسانی و تحریک سلول‌های پوستی برای تولید فاکتورهای رشد و ترمیم با ایجاد آسیب‌های کوچک
- غذارسانی به فولیکول‌های مو با تزریق ویتامین‌ها و مواد مغذی
- رساندن داروهای ضد ریزش مو به شکل مستقیم به فولکیول‌ها
معمولاً انواعی از ریزش مو که در بالا گفتیم به خوبی به مزوتراپی جواب می‌دهند. منتها برای بهبود ریزش و رشد دوباره‌ی موها باید چند جلسه‌ی درمانی را طی کنید. بعد از آن هم بهتر است با فواصل بیشتر جلساتی داشته باشید تا اثرات مزوتراپی تثبیت شود.
درمان سلولیت
گاهی از مزوتراپی به عنوان روشی برای کاهش وزن و از بین بردن چربی‌های بدن یاد می‌شوند. واقعیت این است که این روش می‌وتواند چربی‌های اضافی زیر پوست را کاهش داده و باعث سفت شدن پوست شل شود، اما نباید انتظار معجزه از آن داشته باشید.
ذخایر چربی در سلولیت و نواحی خاص مثل چانه و زیر فک به شکلی هستند که می‌توانیم با تزریق آنزیم‌های خاص تجزیه‌شان کنیم تا به مرور زمان از آن محل حذف شوند. آنزیم‌هایی که به این ذخایر چربی به صورت موضعی تزریق می‌کنیم غشای سلول‌های چربی را باز کرده و باعث آزادسازی چربی‌ها می‌شوند. چربی‌های آزاد شده توسط سیستم لنفاوی جمع‌آوری شده و دفع می‌شوند.
در مقایسه با لیپوساکشن
مزوتراپی در مقایسه با لیپوساکشن یک روش کم‌تهاجمی جایگزین برای حذف چربی‌های اضافی است.
در لیپوساکشن بافت چربی موجود در شکم، ران‌ها و پشت برای همیشه از بدن حارج می‌شوند. این کار با استفاده از یک لوله پلاستیکی و ایجاد یک برش باریک روی پوست صورت می‌گیرد. سپس دستگاه مکنده چربی‌های بدن را بیرون می‌کشد. لیپوساکشن تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
با وجود این که لیپوساکشن روشی موثر و دائمی برای از بین بردن چربی‌ها به شمار می‌آید، دوره‌ی نقاهت یا ریکاوری‌اش ممکن است تا ۶ هفته طول بکشد. همچنین خطرات زیادی هم دارد؛ مثل آسیب به عروق خونی و اعصاب، کانتور نامناسب، سوختگی و عفونت. قیمت لیپوساکشن نیز چندبرابر مزوتراپی است.
به طور کلی مزوتراپی برای حذف چربی‌های موضعی به شکلی که لیپوساکشن آن را انجام می‌دهد، مناسب نیست. البته روشی به نام «لیپولیز تزریقی» وجود دارد که معمولاً با مزوتراپی اشتباه گرفته می‌شود. در لیپولیز تزریقی موادی مانند فسفاتیدیل کولین و دئوکسی‌کولات به چربی زیر پوستی تزریق می‌شود تا بافت چربی شکسته و حذف شود.
پس مزوتراپی برای رفع سلولیت و ذخایر کوچک چربی موثر است ولی نمی‌تواند در حد لیپوساکشن عمل کند. از لیپولیز تزریقی می‌توان به جای لیپوساکشن استفاده کرد که مشابه مزوتراپی است.